Muhammed Emin Saraç

Muhammed Emin Saraç, 1929 yılında Tokat´ın Erbaa kazasında doğdu. Babası Hafız Mustafa Efendi’dir. Dedesi Nakşibendiye´den Müderris Üzeyir Efendi, Niksar´ın Keşfi Camii Medresesi´nde müderrisdi. Müderris Üzeyir Efendi, dönemin sayılı uleması arasında gösteriliyordu. Dedesinin yanında 6 yaşında Kur’ân-ı Kerîm’i hatmederek hafızlığa başladı. Emin Saraç, 1940–43 yıllarında Niksar-Merzifon’da mukabeleler okudu. 1943’te ailesi tarafından tahsil için İstanbul’a Ali Haydar Efendi’nin tekkesine gönderildi. Ali Haydar Efendi, tekkesi sürekli gözlem altında tutulduğu için M. Emin Saraç’ı Fatih Camii Baş İmamı Ömer Efendi’ye emanet etti. Ömer Efendi’nin yanında Kur’ân talimi yapmaya ve Telhîs okumaya başladı. Fatih Camii’nde üç ay misafir kaldıktan sonra Kargümrük’teki Üçbaş Medresesi’ne gitti. 1950’ye kadar orada kaldı. Bu süreçte Ali Haydar Efendi ile Fatih Camii baş imamı Ömer Efendi’den başka Gümülcineli Mustafa Efendi, Muhaddis İbrahim Efendi, Arnavut Hüsrev Efendi, Ali Haydar Efendi, Silistreli Süleyman Hilmi (Tunahan) Efendi gibi zatlardan da tefsir, hadis, fıkıh, usul dersleri okumaya devam etti.  İstanbul’da kaldığı yıllarda M. Emin Saraç; Tirmizî, Buhârî-i Şerif, Merâkı’l-Felâh, Kudûrî-i Şerîf, Şerhu’l-Akâid, Şifâ-i Şerif, Mir’ât, Müslim-i Şerîf, Mişkâtü’l-Mesâbih, Tefsir-i Kâdı Beyzavî gibi kitapları okudu. 1950’den sonra Ali Haydar Efendi’nin teşvikiyle Mısır’a, kendi deyimiyle “İlim hicreti” için gitti. Burada, M. Zahidü’l Kevserî’nin yanına giden Emin Saraç, Ezher Üniversitesi’nin lise bölümüne kaydoldu. Sonrasında yine aynı okulun Külliyetü’ş Şerîa bölümüne sınavla kabul edildi. “Kadılık Yüksek Lisansı”nda bir sene okuduktan sonra Kral Faruk’tan sonra başa geçen Abdunnasır´ın baskıları yüzünden M. Emin Saraç, Türkiye’ye dönmek zorunda kaldı. M. Emin Saraç, Ezher diplomasının Türkiye’de geçersiz kılınmasına rağmen Mısır’da 9 yıl kalarak eğitimine devam etti.  Bu dönemde Muhammed Zahidü’l Kevserî, Osmanlı’nın son şeyhülislamı Mustafa Sabri Efendi, Yozgatlı İhsan Efendi, Muhammed Abdulvehhab Buhayri, Ahmed Fehmi Ebu Sünne, Ali Yakup Efendi, Abdulfettah eş-Şa’şa’dan istifade etti. Türkiye’den eğitim amacıyla geldikleri için oradaki hocalar kendilerini “Osmanlı devletinin çocukları” olarak görüyordu. M. Emin Saraç’a göre bu çok önemli bir iltifattı.

Ezher Diplomasından Daha Kıymetli İcazet

Mısır’ın ilim tahsilinde önemli bir yeri olduğunu her defasında dile getiren M. Emin Saraç, ilim yolunda önemli adımlar kat etti. Saraç, Mısır’da kaldığı yıllarda kendisi üzerinde derin tesirler bırakan Muhammed Zahidü’l-Kevserî’nin talebesi oldu. Bu eğitim 3 yıl devam etti. Muhammed Zahidü’l Kevserî vefatından 20 gün evvel de M. Emin Saraç Hoca’ya kendi teklifiyle icazet verdi. Emin Saraç’a göre bu icazet “Ezher diplomasından daha değerli” idi.  

İstanbul’a Dönüş

M. Emin Saraç, 1958 yılının sonunda İstanbul’a döndü. Döndükten 6 gün sonra yeni bir teklifle ilim hayatına devam etme fırsatı buldu. Dönemin İstanbul İmam Hatip Lisesi müdürünün daveti üzerine 1960 ihtilaline kadar bu okulda hocalık yaptı. Burada, Ezher’de Külliyetü’ş Şerîa bölümünde eğitim almış olan Bulgaristanlı Ahmed Davudoğlu ile karşılaştı. Şahit olduğu ilmî dirayet ve kudreti üzerine onu “Sahîh-i Müslim Tercüme ve Şerhi”ni yazmaya ikna etti. Kitap çıktıktan kısa bir süre sonra Ahmed Davudoğlu vefat etti. M. Emin Saraç’ın İstanbul’a dönmesi ardından vuku bulan bir diğer olay ise, evliliği idi. Kısa bir zaman sonra hocası Ali Haydar Efendi’nin tavassutuyla Eminönü Müftüsü Ali Yekta Efendi’nin kızı ile evlendi. Bu evlilikten iki erkek çocuğu bulunmaktadır.

Fatih Cami Dersleri

İstanbul’a döndükten bir süre sonra Fatih camiinde derslere başladı ve  yarım asırı aşkın süre orada ders okuttu. Cumartesi günleri Sünen-i Ebû Davud, Perşembe günleri Mişkâtu’l-Mesâbîh, Cuma günleri sabah namazından sonra Sahih-i Buharî, Pazar günleri sabah namazından sonra Şifa-i Şerif ve Şemail dersleri başta olmak üzere birçok dersi sürekli okutmuştur. O eser telifi yerine daha çok ders vermeyi tercih etti.  2000’den fazla talebe yetiştirdi. Aralarında davet ve irşad erbabı, müftü, vaiz, imam hatip ve akademisyenlerin çoğunlukta olduğu mümtaz talebeleri arasında Osman Topbaş, Prof. Dr. Cevat Akşit, Prof. Dr. Osman Öztürk, Prof. Dr. Kemal Sandıkçı, Prof. Dr. Ahmet Turan Arslan, Prof. Dr. Halil İbrahim Kutlay, Dr. Ahmet Efe, Mustafa Demirkan, Hamdi Arslan, Abdülmetin Balkanlıoğlu Hafız Osman Şahin, Nurettin Yıldız, Ahmet Hamdi Yıldırım ve M. Fatih Kaya gibi isimler yer alıyor.

Saraç, yurtdışındaki ilim meclislerinde defalarca Türkiye’yi temsil etti. Mısır, Suriye, Ürdün, Filistin, Kuveyt, Hindistan, Pakistan ve diğer İslam ülkeleriyle ilmî irtibatını devam ettirdi. Yurt dışından gelen İslam âlimlerinin ilk aradıkları kişi oldu. M. Emin Saraç, Osmanlı ulemasının müstakîm çizgisini takip etti.  İhlas ve takvası, samimiyet ve şahsiyeti, edeb ve ahlakı ile sadece Türkiye’de değil, dünya çapında takdir edilen bir âlim oldu. 2021 yılında geriye bıraktığı binlerce talebenin ardından vefat etti. Cenazesi Fatih Camiinde kılınmıştır.